«Φεύγω με άλλο βήμα από το τσοντοσινεμά όταν έχω γαμήσει σε σύγκριση με όταν έχω γαμηθεί». Πέτρος, 44 χρονών
Πόσο αξίζεις σαν[1] άνθρωπος; Πώς υπολογίζεται η αξία σου στον κόσμο; Με βάση ποια κριτήρια θα καθοριστεί πόσο ηθικό ή ανήθικο άτομο είσαι;
Αυτές οι σημαντικότατες ερωτήσεις δεν είναι μια θεωρητική νοητική άσκηση για να περνάμε την ώρα μας, αλλά μια μόνιμη εσωτερική αγωνία που έχουμε όλοι οι άνθρωποι, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι. Είναι με βάση αυτή τη στάθμιση της αξίας μας στην κοινωνία που μας επιτρέπεται (και επιτρέπουμε κι εμείς οι ίδιες στον εαυτό μας) να διεκδικούμε μία θέση στον κόσμο ή, αντίθετα, να κρυβόμαστε και να απομονωνόμαστε.
Ένα από τα κυριότερα μέτρα και σταθμά με βάση το οποίο κρινόμαστε αυστηρότατα και βγαίνει το πηλίκο της αξίας μας ως ανθρώπων δεν είναι, δυστυχώς, το πώς φερόμαστε στους κοινωνικά μη προνομιούχους αλλά το πώς χρησιμοποιούμε τα γεννητικά μας όργανα. Η ιουδαιοχριστιανική φιλοσοφία με την οποία έχουμε γαλουχηθεί από τα γεννοφάσκια μας έχει διαποτίσει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και εννοιολογούμε το σώμα και τις λειτουργίες του. Ο χριστιανισμός πρεσβεύει ένα δυϊστικό μοντέλο, το οποίο διαχωρίζει αυστηρά το πνεύμα από την ύλη. Αυτή τη διχοτόμηση σε πνεύμα και ύλη δεν την επινόησε ο χριστιανισμός, καθώς υπήρχε και σε άλλους πολιτισμούς, π.χ. στον αρχαιοελληνικό, όπως και σε μεταγενέστερους φιλοσόφους, όπως ο Καρτέσιος. Η πλατωνική αντίληψη της ψυχής ως μιας θεϊκής, αθάνατης ουσίας, η οποία στεγάζεται προσωρινά σ’ ένα φθαρτό σώμα, βρήκε μεγάλη απήχηση στις χριστιανικές δοξασίες περί αμαρτίας και λύτρωσης μέσα από την άρνηση και την υποτίμηση του σώματος και των λειτουργιών του. Ειδικά στον χριστιανισμό, αυτή μανιχαϊστική διχοτόμηση σε άξιο πνεύμα και ανάξιο σώμα πήρε καταστροφικές διαστάσεις. Σύμφωνα με αυτό το δυϊστικό μοντέλο, η ψυχή και το πνεύμα έχουν ανώτερη αξία, ενώ το σώμα και οι σωματικές λειτουργίες έχουν μικρότερη αξία κι ευτελίζουν το πιο υψηλόφρον πνεύμα. Γενικότερα, ο χριστιανισμός θεωρεί το σώμα μιαρό και αμαρτωλό, ένα περιφρονητέο δερμάτινο σακί που απλά στεγάζει την υψιπετή ψυχή μας όσο ζούμε. Όλες οι σωματικές ασχολίες, από το φαγητό μέχρι το σεξ, θεωρούνται ύποπτες και καταδικάζονται ως αμαρτίες. Οι ασχολίες του σώματος είναι αμαρτωλές επειδή το ίδιο το σώμα είναι αμαρτωλό από γεννησιμιού του (το παραμύθι του προπατορικού αμαρτήματος)· το ν’ ασχολούμαστε με το σώμα και τις λειτουργίες του θέτει σε κίνδυνο την πνευματική μας καθαρότητα και μπορεί να μας οδηγήσει σε ηθική διαφθορά σε αυτόν τον κόσμο και σε αιώνια τιμωρία στον επόμενο.
Η χριστιανική θρησκεία έχει νοσηρή εμμονή με το τι κάνουμε με τα γεννητικά μας όργανα. Μας έχει πείσει ότι η ηθική μας αξία υπολογίζεται σχεδόν αποκλειστικά ανάλογα με το πώς χρησιμοποιούμε τα τσουτσούνια μας· όσο λιγότερο τα χρησιμοποιούμε, τόσο πιο αγνοί, καλοί και ηθικοί άνθρωποι είμαστε. Όλοι/ες κινδυνεύουμε να βουτηχτούμε στην αμαρτία και να ξεφτιλιστεί η ψυχή μας, αλλά κάποιες/οι κινδυνεύουμε περισσότερο. Ναι μεν όλες και όλοι κρινόμαστε με βάση το τι κάνουμε με τα πουλάκια μας, αλλά κάποιοι κρίνονται πολύ πιο αυστηρά. Κάθε τι που δύο σώματα μπορούν να κάνουν σε μια σεξουαλική συνεύρεση έχει προκαθορισμένη πολιτισμική αξία: σωστό/λάθος, ηθικό/ανήθικο, απαραίτητο/προαιρετικό, ρομαντικό/κίνκυ, χυδαίο/τρυφερό, ξεφτιλιστικό/επιβραβρευτικό. Σε αυτόν τον πολιτισμικά αυθαίρετο αλλά πολύ υπαρκτό ερωτικό τιμοκατάλογο, ορισμένες σεξουαλικές πρακτικές θεωρούνται πιο άξιες και επιτρεπτές από κάποιες άλλες. Λόγου χάρη, μια ερωτική πράξη που σχεδόν ποτέ δεν επικρίνεται ως προβληματική είναι το να διεισδύεις. Αν γαμάς, πολύ σπάνια καλείσαι να λογοδοτήσεις για αυτό που κάνεις, καθώς κερδίζεις πολλούς πόντους αξίας και σεβασμού. Ο μόνος κοινωνικός κίνδυνος που διατρέχεις είναι μήπως δεν γαμάς αρκετά, καθώς αν δεν γαμάς τότε χάνεις πόντους ανδρισμού και κινδυνεύεις να ξεφτιλιστείς ως άντρας.
Τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά για όσα άτομα δέχονται διείσδυση. Αν δέχεσαι διείσδυση (κολπική, πρωκτική, στοματική) ισχύουν πολύ διαφορετικοί κανόνες απ’ ό,τι όταν διεισδύεις. Όσα άτομα διεισδυόμαστε, φορτωνόμαστε πολλές σκοτούρες, γιατί ξαφνικά η ανθρώπινη αξία μας εξαρτάται από α) πόσο γαμιέμαι, μήπως το παρακάνω; β) ποιον αφήνω να με γαμήσει; γ) πώς επιτρέπω να με γαμήσει; δ) πόσοι με έχουν γαμήσει; ε) σε τι συνθήκες/περιστάσεις γαμιέμαι;
«Όταν χουφτώνω τον γκόμενό μου και του λέω "θέλω πούτσο",
δεν θα το έλεγα παθητική στάση». Γιώργος, 28 χρονών
Σπάνια ένας άντρας θα προβληματιστεί μήπως γαμάει υπερβολικά, καθώς ως πράξη δεν έχει κανένα κοινωνικό κόστος, αφού δεν καθορίζει την αξία του ως ανθρώπου. Αντιθέτως, οι γυναίκες κι οι γκέι άντρες λογοδοτούμε –εσωτερικά και εξωτερικά– για το πόσο γαμιόμαστε. Αν το παρακάνουμε ή αν δεν ζυγίσουμε σωστά τις συνθήκες, κινδυνεύουμε να ξεφτιλιστούμε στα δικά μας μάτια (εσωτερίκευση της καταπίεσης) ή στα μάτια των άλλων.
Όταν δεχόμαστε διείσδυση, διακυβεύεται όλη η υπόστασή μας· δεν αφορά μόνο τη συγκεκριμένη πράξη που κάνουμε (π.χ. πιπώνω κάποιον) αλλά το τι σημαίνει αυτή η πράξη για το συνολικό μας ποιόν ως ανθρώπων (είμαι άθλια πουτάνα;): τι διείσδυση δέχομαι, από ποιον, σε ποιο πλαίσιο, πόσες φορές, τι μου είναι αυτός, με ποιον τρόπο το κάνω και άρα τι σόι άνθρωπος είμαι που επιτρέπω να μου γίνεται κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, αυτός που γαμάει δεν παθαίνει τίποτα, δεν χάνει τίποτα κοινωνικά. Μόνο μία απειλή υπάρχει για τον γαμιά: να μην μπορεί να γαμήσει. Πουτάνα θεωρείται μόνο αυτός που γαμιέται, ποτέ αυτός που γαμάει. Η προσβολή «σαβουρογάμης» δεν είναι σε καμία περίπτωση το ίδιο βαριά όσο το «πουτάνα/τσούλα».
Ευτυχώς, αυτός ο αυθαίρετος πολιτισμικός διαχωρισμός της σεξουαλικής πράξης σε άτομα που ενεργούν και σε άτομα που παθαίνουν αμφισβητείται όλο και περισσότερο. Άντρες που τους αρέσει να διεισδύουν διεκδικούν επίσης να δέχονται διείσδυση από γυναίκες, χωρίς να παίζεται στον ντορβά ο ανδρισμός τους. Γυναίκες που τους αρέσει να διεισδύονται διεκδικούν την καύλα τους χωρίς να ταράζονται από τις κακοποιητικές φωνές ότι είναι τσούλες. Στη δε γκέι κοινότητα, όπου οι σεξουαλικές πράξεις ούτως ή άλλως είναι λιγότερο φυσικοποιημένες και καθορισμένες από προκάτ σενάρια, όλο και περισσότεροι μπότομ αντιλαμβάνονται τη διείσδυση που δέχονται ως μια πράξη δύναμης παρά αδυναμίας: εγώ ξεζουμίζω τον γαμιά, δεν με βάζει κάτω αυτός.
«Ο σύντροφός μου παραξενεύεται με το πόσο ενθουσιασμό δείχνω όταν του
παίρνω πίπα. "Μα σου αρέσει όντως τόσο πολύ;" με ρωτάει με δυσπιστία.
Ναι, γουστάρω πολύ να του τον γλείφω και φαντασιώνομαι να υπήρχαν και
άλλοι εκεί που να περιμένουν να τους πάρω πίπα». Ελένη, 47 χρονών.
Η αυθαίρετη και επιστημονικά αστήριχτη διχοτόμηση του ενιαίου ανθρώπου σε ύλη και πνεύμα έχει ήδη καταρριφθεί επιστημονικά, μέσα από έρευνες που καταδεικνύουν την άρρηκτη διασύνδεση και αλληλεπίδρασή τους. Ειδικά όσον αφορά την ανθρώπινη σεξουαλικότητα, το κίνημα του σεξουαλικού ριζοσπαστισμού, με προεξάρχουσες διανοήτριες την Κέιτ Μίλετ και τον Μισέλ Φουκώ, αμφισβήτησε την εδραιωμένη άποψη ότι η σεξουαλικότητα είναι εγγενώς αμαρτωλή ή εκμαυλιστική και προώθησε ένα πιο συμπεριληπτικό μοντέλο αποδοχής των σεξουαλικών ενορμήσεων, ώστε ν’ αποτινάξουμε από πάνω μας την ολέθρια ντροπή και την καταστολή της ερωτικής επιθυμίας που προκαλεί άπειρα ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα. Από τη σεξουαλική επανάσταση και μετά, ως ανθρωπότητα προσπαθούμε να καθαρίσουμε τη σεξουαλικότητά μας από τη βρωμιά που της έριξε ο χριστιανισμός και οι άλλες θρησκείες και να πάψουμε να τη θεωρούμε επικίνδυνη.
Στο βιβλίο μου Όταν η αγάπη τολμά να πει το όνομά της: Ομοφυλοφιλία και νέοι τρόποι σεξουαλικής ύπαρξης στη σημερινή Ελλάδα (Gutenberg 2022) αναλύω πιο διεξοδικά κομβικές πτυχές της σεξουαλικής δυναμικής, όπως το κατά πόσο κάθε σεξουαλική συνεύρεση είναι αναπόδραστα μια πράξη άσκησης εξουσίας, όπως ισχυρίζεται ο Φουκώ· το πώς όλη η σεξουαλική ενέργεια περιορίζεται στο δρων πέος και όλα τα υπόλοιπα μέρη του σώματος υποβιβάζονται σ’ έναν δευτεραγωνιστικό ρόλο· το ποιος διεισδύει και το ποιος διεισδύεται δεν είναι απλώς μια σωματική πράξη αλλά και μια επιβεβαίωση (ή ανατροπή) των έμφυλων ρόλων που έχουμε διδαχτεί· την ανάδειξη σε φαλλό και άλλων οργάνων όπως το στόμα, ο κόλπος ή ο πρωκτός.
«Κάποιοι νομίζουνε ότι το να είσαι μπότομ σημαίνει να αφήνεσαι
τελείως στα χέρια του τοπ, που σε κουμαντάρει. Δεν είναι έτσι,
τουλάχιστον όχι για μένα. Εγώ κανονίζω πότε θα μπει μέσα μου,
ποια στάση παίρνουμε, πότε σταματάμε. Ένας τύπος μου είπε ότι
αυτό το λένε power bottom, αλλά για μένα είναι απλώς ο τρόπος
που κάνω σεξ. Τον τρώω, αλλά με τους δικούς μου όρους».
Διονύσης, 33 χρονών
Βιβλιογραφία
- Guss, Jeffrey. (2007). Men, Anal Sex and Desire: Who Wants What?. Psychoanalysis. 12. 10.1057/palgrave.pcs.2100107.
- Johns, Michelle & Pingel, Emily & Eisenberg, Anna & Santana, Matthew & Bauermeister, Jose. (2012). Butch Tops and Femme Bottoms? Sexual Positioning, Sexual Decision Making, and Gender Roles Among Young Gay Men. American Journal of Men’s Health. 6. 505-18. 10.1177/1557988312455214.
- Kippax, Susan & Smith, Gary. (2001). Anal Intercourse and Power in Sex Between Men. Sexualities. 4. 413-434. 10.1177/136346001004004002.
- LaMothe, Kimerer L. (2019). “The Mind-Body Problem That Wasn’t.” Psychology Today.
- McGill, C.M., & Collins, J.C. (2014). The Experience of “Bottoming”: Considerations for Identity and Learning.
- Loeppky, John. (2023). “Purity Culture and Its Effect on Mental Health.” Verywell Mind.
- Ravenhill, James & de Visser, Richard. (2017). “It Takes a Man to Put Me on the Bottom”: Gay Men’s Experiences of Masculinity and Anal Intercourse. The Journal of Sex Research. 55. 1-15. 10.1080/00224499.2017.1403547.
- Schwartz, Mel. (2010) “Beyond the Mind-Body Connection.” Psychology Today.
[1] Η χρήση του «ως» έχει γίνει επί τούτου. Η χρήση του «επί τούτου» είναι επίσης επί τούτου.
Το στριπάκι στην αρχή του άρθρου ανήκει στην Nina Carolyn Paley από τη σειρά Mimi & Eunice
