Αρκετοί φίλοι και γνωστοί μου λυπήθηκαν βαθιά με τον θάνατο της Τίνας Τέρνερ. Πολλοί και πολλές στεναχωρήθηκαν επειδή η μουσική της ήταν συνδεδεμένη με τα νιάτα τους, με συγκεκριμένες αναμνήσεις. Όμως για κάποιους άλλους ήταν μια πιο προσωπική απώλεια. Έχασαν μια πολύτιμη σύμμαχο.
Τι είναι αυτό που κάνει τα γκέι αγόρια να λατρεύουμε τις ντίβες; Γιατί αναπτύσσουμε τέτοιες σχέσεις λατρείας και αφοσίωσης για την Μπάρμπρα, την Κάιλι, τη Μαντόνα, την Μπρίτνι, την Νταλιντά, τη Σερ, την Μπιγιονσέ, τη Ραφαέλα, τη Μίνα, τη Λάιζα, την Τζόαν Κόλλινς, τη Μαρλένε Ντήτριχ, τη Μαρία Κάλλας, την Αλίκη, την Άννα, την Καίτη, τη Δέσποινα; Πώς εξηγείται αυτή η βαθιά σύνδεση;
Καθώς μεγαλώνουμε, όλα τα παιδάκια ερχόμαστε σε επαφή με διάφορα ερεθίσματα. Κάποια ερεθίσματα μας διακινούν περισσότερο· απ’ όλα τα παιδικά καρτούν, τις σειρές και τις ταινίες που βλέπουμε κάποιοι χαρακτήρες ξεπηδάνε και μας μιλάνε πιο προσωπικά. Ταυτιζόμαστε με αυτούς· θέλουμε να τους μοιάσουμε και τους μιμούμαστε στα παιχνίδια μας. Πολλές από αυτές τις ταυτίσεις είναι εφήμερες –μια παροδική καψούρα που παθαίνουμε με τον τάδε ήρωα από κάποιο έργο που είδαμε πρόσφατα– η Έλσα, η Σέιλορ Μουν, ο Τζακ Σπάρροου, ο Σποκ, ο Ντένις ο Τρομερός, η Ζήνα, ο Νιλς Χόλγκερσον, η Τσιτάρα, η Κάντυ… Αργότερα βλέπαμε κάτι άλλο κι αμέσως εκθρονιζόταν η προηγούμενη αγάπη για να αντικατασταθεί από μια καινούργια. Όμως συχνά προκύπτει ένα μοτίβο.
Τα περισσότερα γκέι αγόρια δυσκολευόμασταν πάρα πολύ να ταυτιστούμε με σκληρούς, υπεραρρενωπούς ήρωες όπως ο Ράμπο, ο Τσακ Νόρις, ο Τζέιμς Μποντ, πόσο μάλλον με ποδοσφαιριστές ή δεν έχω ιδέα με τι ταυτίζονταν τα στρέιτ αγόρια. Αυτοί οι αντρικοί χαρακτήρες ενσάρκωναν κάτι που μας ήταν τελείως ξένο, ακατανόητο, ανούσιο ή ακόμα και απεχθές. Ταυτόχρονα, δεν μπορούσαμε να ταυτιστούμε ούτε με κλασικά θηλυκά στερεότυπα: της καρτερικής πριγκίπισσας που περιμένει παθητικά, της αβοήθητης κοπέλας που υπακούει στους κανόνες και φροντίζει το σπίτι. Τα καλά κορίτσια παραήταν κορίτσια (και βαρετά). Τα αγορίστικα στερεότυπα παραήταν αντρικά (και άγρια). Τι μας έμενε; Οι δυναμικές γυναίκες, που ήταν σαν να γεφύρωναν αυτό το κενό μέσα στο οποίο φυτοζωούσαμε: ούτε τελείως αγόρια ούτε και κορίτσια. Οι ντίβες πρόσφεραν ένα role model στην απόλυτη πολιτισμική έρημο όπου μεγαλώναμε, χωρίς δικές μας, γκέι/κουήαρ απεικονίσεις.
Τα γκέι αγόρια συχνά ταυτιζόμασταν με γυναικείους χαρακτήρες και καλλιτέχνιδες. Όχι όλους τους γυναικείους χαρακτήρες ή καλλιτέχνιδες. Έπρεπε να πληρούνται κάποια ασαφή αλλά αρκετά συγκεκριμένα κριτήρια: ταυτιζόμασταν με δυναμικούς γυναικείους χαρακτήρες· με γυναίκες που αντιστέκονταν, παραβίαζαν τους κανόνες, έκαναν υπερβάσεις, δεν ήταν μόνο σεξουαλικά ποθητές αλλά και διεκδικητικές, ακόμα κι αν ξεπερνούσαν τα όρια. Ταυτιζόμασταν με γυναίκες που έκαναν του κεφαλιού τους κι ας το πλήρωναν ακριβά. Οι κακές ήταν πιο ενδιαφέρουσες – ζούσαν ή τουλάχιστον προσπαθούσαν να ζήσουν με τους δικούς τους όρους. Κι αυτό απηχούσε μέσα μας ακόμα και πριν καλά καλά βάλουμε λέξεις στη διαφορετικότητά μας.
Θυμάμαι ακόμη πόσο καταχάρηκα όταν είδα την Καλάμιτυ Τζέιν· ταυτίστηκα με την ανδρόγυνη ανυποταγή της – δεν ήταν αγόρι αλλά ούτε και τελείως κορίτσι. Κάτι ενδιάμεσο. Όπως εγώ. Βλέποντας την Μπάρμπρα στο Γεντλ ν’ αναγκάζεται να κρύψει τον πραγματικό της εαυτό για να ζήσει όπως ήθελε ήταν σαν να βλέπω τον εαυτό μου να πασχίζει να βρει τη θέση μου σ’ έναν κόσμο που δεν με χωρούσε. Όταν η Μπάρμπρα τραγουδά Where Is It Written What It Is I’m Meant To Be ή η Στόκαρντ There Are Worse Things I Could Than Go With A Boy Or Two μιλάνε στην ψυχή πολλών γκέι αγοριών. Ίσως και κοριτσιών.
Χρειαζόμασταν κάτι, ένα σωσίβιο, ένα πρότυπο δύναμης για να μας δώσει δύναμη, και το αναζητούσαμε στα πιο απίθανα μέρη. Ένας φίλος ταυτιζόταν με τη Μεντή στις Τρεις Χάριτες, επειδή ήταν πιο τσαούσω. Ένας άλλος γκέι άντρας ανέφερε πως η Τίνα Τέρνερ τού έδινε δύναμη καθώς μεγάλωνε: μια γυναίκα που κλήθηκε να ξεπεράσει πολύ άγριες καταστάσεις και να επανεφεύρει τον εαυτό της από το μηδέν, σε μεγαλύτερη ηλικία. Ήταν σύμμαχος, εν αγνοία της, δίνοντάς του έμπνευση και δύναμη να πιστέψει στον εαυτό του, να χαράξει τον δικό του δρόμο. Επίσης ήταν μια γυναίκα που είχε εισπράξει πολλή βία από έναν άντρα αλλά συνέχιζε να ποθεί τους άντρες. Χμ… αρκετά οικείο για πολλά γκέι αγόρια. Διότι είχαμε κι αυτό το κοινό με τις ντίβες: ποθούσαν άντρες, όπως κι εμείς. Και συχνά έτρωγαν τα μούτρα τους, όπως κι εμείς.
Πολλές γενιές γκέι αντρών άντλησαν έμπνευση και δύναμη από καλλιτέχνιδες όπως η Τζούντυ, η Μπρίτνι, η Μαρία Κάλλας και τόσες άλλες – γυναίκες που ήθελαν να ζήσουν έξω από τα πατριαρχικά δεδομένα. Γυναίκες που δεν πείστηκαν από την πατριαρχική πλύση εγκεφάλου ότι πρέπει να ποθούν μόνο τον αντρούλη τους ή έστω τον άντρα που αγαπούν. Oι φαμ φατάλ –η Τζέσικα Ράμπιτ, η Αλέξις Κόλμπι Κάρρινγκτον, η Μπλανς Ντυμπουά− ενσάρκωναν τη γυναίκα που επιθυμούσε ενεργητικά. Και ναι, μελοδραματικά.
Όταν μεγαλώνουμε σ’ ένα περιβάλλον όπου η ομοφυλόφιλη επιθυμία θεωρείται κάτι πολύ κακό και απαγορευμένο, που θα μας βάλει σε φριχτούς μπελάδες αν την αφήσουμε ελεύθερη, το να βλέπουμε άντρες ήρωες να διεκδικούν τη γυναίκα των ονείρων τους χωρίς ενοχές ή εμπόδια προφανέστατα μας πετούσε έξω. Πώς να ταυτιστούμε; Ένα άλλο σύμπαν! Όμως οι γυναίκες που έσπαγαν τα αυστηρά όρια της σωστής γυναικείας συμπεριφοράς (παθητικές δέκτριες της αντρικής επιθυμίας) και διεκδικούσαν την καύλα τους (παρότι σχεδόν πάντα τιμωρούνταν για αυτό) απηχούσε το δικό μας βίωμα, την απαγορευμένη, επικίνδυνη επιθυμία μας.
Να σημειωθεί ότι υπήρχαν γκέι παιδιά που ταυτίζονταν με ουδέτερους χαρακτήρες, χωρίς ξεκάθαρο φύλο, ή τουλάχιστον με χαρακτήρες των οποίων το φύλο δεν έπαιζε ιδιαίτερη σημασία. Επίσης, να τονίσω ότι οι ταυτίσεις με ήρωες και χαρακτήρες δεν εξηγούνται αποκλειστικά μέσα από το έμφυλο πρίσμα. Υπάρχουν κι άλλες παράμετροι που μπορεί να οδηγήσουν ένα παιδί να ταυτιστεί με έναν χαρακτήρα: πιο κοντά στα δικά του ενδιαφέροντα, η πιο ολοκληρωμένη και πολυδιάστατη απεικόνιση του συγκεκριμένου χαρακτήρα και, κυρίως, κάτι στην ιστορία του ήρωα που συνομιλεί με τη δική μας πραγματικότητα.
I’ve wanted the shadows / I don’t anymore / No matter what happens / I won’t anymore / I’ve run from the sunlight / Afraid it saw too much / The moon had the one light / I bathed in / I walked in / I held in my feelings / And closed every door / No matter what happens / I can’t anymore / There’s someone who must hear / The words I’ve never spoken / Tonight if he were here / My silence would be broken / I need him to touch me / To know the love that’s in my heart / The same heart that tells me / To see myself / To free myself / To be myself at last! No Matter What Happens, Barbra Streisand
ΥΓ. Να με συγχωρήσετε που αγνοώ την πρόσφατη μουσική παραγωγή που μιλάει στην ψυχή των νεότερων γενιών, όπως επίσης και τα πολυάριθμα ελληνικά τραγούδια που δίνουν δύναμη στα λοατκι άτομα της χώρας μας.
